BahçeFasulye DoktoruKÜLTÜR SANAT MAGAZİNYAZARLAR

ÇÖL KRALİÇESİ KAKTÜS

Kaktüs; son yılların popüler süs bitkisi olarak evlerimize girmeyi başarmış, hırçın, sessiz, süprizlerle dolu minnak  ve dikenli bir çöl bitkisidir. Bir hediye, bazen de radyasyonu emsin denilerek alınan görev objesi… Aslına bakarsanız çok dayanıklı bir çöl bitkisidir. Kendisinin yaşama azmine hayran olmamak elde değil. Al, güneşe koy, unut, yine de yaşamayı başarır. Küsmez, nazlı değildir. Fazla bakım gerektirmez, zırt pırt saksı değiştirmek, budamak, gübrelemekle uğraştırmaz. Bütün bu anlattıklarımız, onun değerini düşürmez. Zordur çünkü, çok yavaş büyür. Sabır ve doğru bilgi ile muhteşem çiçeklerini seyredebilirsiniz. Bu yazı ile kaktüs dünyasında size yol göstermeye ve bilgilendirmeye çalışacağım. Artık detaya girebiliriz.

Kaktüsler, Anavatanı Amerika kıtası olan Kaktüsgiller (Cactaceae) ailesindendir ve doğada 5.000 türü bulunmaktadır. Bu yetmezmiş gibi, insan eliyle yaratılan türleriyle beraber kocaman renkli bir ailedir. Bu kadar teknik bilgi şimdilik yeter, sizi sıkmayalım.

KAKTÜS BAKIMI– İlk Kural Hayatta Tutmak

Aşağıda gördüğünüz gibi, Google’da aratınca en çok karşımıza çıkan soruları cevaplayarak, size bu işin inceliklerini anlatmaya çalışacağız.

KAKTÜSÜM UZUYOR

Işık ışık ışık… Yukarıdaki kaktüs (rebutia) yetersiz ışıktan dolayı uzamış. Çöl bitkisini gölgeye koyarsanız, fasulye sırığı gibi uzayacaktır. Ayrıca kaktüsler kışın uyur. Uyku döneminde, evin içinde sıcak bir yere koyarsanız, uykuya giremeyecek ve yeterince gün ışığı alamadığı için zayıflayarak, uzamaya başlayacaktır. Şekil bozukluklarını önlemek için kaktüsünüzü derhal güneş alan, havadar bir yere taşıyın. Aşağıda sağlıklı, cıvıl cıvıl bir rebutia görüyorsunuz.

 

KAKTÜSÜM ÖLÜYOR

Aşırı sulama:

Muhtemelen çok suladığınız için çürüdü. Onun çöl bitkisi olduğunu bir an bile aklınızdan çıkarmayın. Çeşitlere göre farklılık gösterse de su ihtiyacı minimum düzeydedir. Genel kural, toprağa parmağınızı soktuğunuzda kuruysa sulayın, nemliyse su vermeyin. Malum dikenli bir bitki olduğundan, parmak batıramıyorsanız, toprağının kuruduğunu gördüğünüzde sulayın. Altın değerinde bir not: sulamaktan emin değilseniz sulamayın.

Dünyanın en kurak çölü olarak bilinen Şili’nin kuzeyindeki Atacama Çölü, yıllık yağışın 200-500 mm olduğu bir bölgedir. Burada bile yaşayabilme yetileri, onların kurak yaşama olan uyumlarının ne kadar başarılı olduğunu gösteriyor.

Hastalık ve Zararlılar:

Sulama dışında, başka sebepler de kaktüsü öldürebilir. Bunların başında küf, mantar ve çeşitli parazit böcekler gelir. Unlu bit, pamuklu bit en çok uğraştığımız böceklerdir. Görselde pamuklu biti görüyorsunuz. Kulak çubuğunu kolonya ile ıslattıktan sonra, nazikçe bu parazitleri kaktüsten temizleyerek uzaklaştırmak bir çözümdür. Bu tarz hastalık ve zararlılardan korumak daha mantıklı ve kolaydır. Pencere önü veya balkon tarzı, açık havada yaşamını sürdüren kaktüsünüz daha mutlu büyüyecektir. Kışın oluşabilecek dondan ve aşırı soğuklardan korumayı unutmayın. Kar yağışı veya don geçene kadar, içeride, serin ve ışık almayan bir yere koyabilirsiniz. Soğuklar geçince, doğru eski yerine… Burada önemli bir not düşelim. Kaktüsünüzün sağlıklı olup çiçekler açabilmesi için, kışın belli bir süre soğuk alması gerekir. Açık havada bulunmasını bu açıdan önermekteyim.

Uygun Olmayan Toprak:

Kaktüsünüzün ölmesinin bir sebebi; yeterince hava almayan, su tutan topraktır. Uygun toprak karışımı örneği, resimde olduğu gibi, avucunuzda sıktığınızda ele yapışmayacak kıvamda olmalıdır. Toprak değişimi sırasında geçirgenliği arttırmak için dere kumu, perlit, pomza, vermikulit vb. gibi geçirgenliği arttırıcı malzemeler eklemelisiniz. Çok büyük saksılar gereğinden fazla su tutacağından, kaktüsünüzü boyuna uygun saksıda yetiştirmeye ve gerekmedikçe daha büyük saksıya geçirmemeye özen gösterin. Kısaca vur deyince öldürmeyin. Kaktüsler kanaatkar bitkilerdir. Ne çok suya ne çok toprağa ihtiyaç duyar. Onların en çok ihtiyacı güneş ışığıdır.

Yetersiz Gün Işığı:

XVII. yüzyılda yaşamış Belçikalı bir fizikçi olan Jan Baptisa Van Helmont 2,5 kg. ağırlığındaki bir söğüt fidanını, içinde 100 kg. toprak bulunan bir saksıya dikmiş ve bunu 5 yıl süresince sadece yağmur suyuyla sulamıştır. Süre sonunda fidan 85 kg’lık bir ağaç olmuştur. Deneme sonunda toprak kuru ağırlığı 99,994 kg. olarak belirlenmiştir. Aradaki birkaç gramlık fark, deney hatası olarak kabul edilmiş ve bitki ağırlığında oluşan 82,5 kg’lık madde artışının yalnız sudan kaynaklandığı kanısına varmıştır. Van Helmont’un keşfetmeye çalıştığı bu olay, bitkilerin güneş ışığı altında kendi besinlerini kendilerinin üretmeleri yani fotosentez işlemidir.

Kaktüsünüze zindan hayatı yaşatacaksanız, kaktüs işine hiç bulaşmayın derim. Eviniz, ofisiniz direk gün ışığı almıyorsa, zaman içinde kaktüsüm ölüyor diye soluğu arama motorlarında alırsınız. Bir canlı besleyecekseniz, ona ihtiyacı olan şartları sağlamak vicdani bir kuraldır.

Günlük 4-6 saat güneş ışığı, kaktüsünüzün ışık ihtiyacını gidermeye yetecektir. Daha az sürelerde yaşamaya devam edecektir, ama çiçek açmasını, sağlıklı ve formunu bozmadan gelişmesini, hastalıklara dirençli olmasını beklemeyin. Aşağıda yetersiz ışıktan boyu uzamış kaktüsler görüyorsunuz.

KAKTÜSÜM KOPTU

                               

Soldaki anası, sağdaki danası…

Krizi fırsata çevirin. Kaktüsünüzün kopmasını üretme faaliyetine çevirebilirsiniz. Kopan kısmı 2-3 gün boyunca, gölge bir yerde, temiz bir kağıt üzerine koyup bekletin. Yaraları kabuk bağlayınca toprağa dikebilirsiniz. Toprakla buluşunca 2-3 gün bekledikten sonra sulayın. Kaktüsler toprağa dikildikten sonra can suyu istemeyen bir bitki türüdür. Uygun şartları sağlayabilirseniz, birçok bebek kaktüsünüz oldu demektir. Zamanında bu şekilde ürettiğim bebek kaktüslerimi, büyütüp ilkokula yazdırdım. Bazısı neredeyse askere gidecek yaşa geldi. Evlat gibi…

KAKTÜSÜM SOLDU

Bu durumun farklı sebepleri olabilir.

Bazen yoğun güneş ışığı kaktüste yanıklara sebep olabilir. Yeni satın alınmış, seradan çıkmış, hassas durumdaki kaktüsleri eve getirince, direk gün ışığına koyarsanız güneş yanığı olabiliyor. Güneş yanığı olan bölgeler beyazlaşıp, buruşuyor. Bunu önlemek için, açık havada, yarı gölge, kısmi gün ışığı (tercihen sabah güneşi) alan, balkon ya da pencere önüne koyun. Biraz direnç kazandıktan sonra, daimi yerine taşıyın.

Aşırı sulamaktan kaynaklı, içten çürüme sebebiyle solmalar oluşabilir. Kaktüsünüz içe doğru çökecek, yumuşayacak, formu bozulacak ve canlılığını yitirecektir. Bu durumda yapmanız gereken, sulamayı acilen kesip, kaktüsünüzü gözlemlemeniz olacaktır. Sulamayı kestiğiniz halde, bir hafta içinde toparlanmadıysa, müdahale zamanı gelmiş demektir. Eldivenleri giyip, ameliyata hazırlanın. Yumuşamış (çürümüş) bölgeleri kaktüsten uzaklaştırmanız gerekiyor. Çürümenin yayılıp, kaktüsü öldürmemesi için; ölü bölgeleri keskin ve streilize bir bıçak yardımıyla keserek uzaklaştırın.

KAKTÜSÜM KÜÇÜLDÜ

Sağdaki sağlıklı bir gymnocalycium, soldaki ikisi yetersiz sulamadan dolayı küçülmüş kaktüsler.

Yetersiz sulamaktan kaynaklı, su kaybı ile oluşan pörsümeler bir başka sebeptir. Sulama yaptıktan birkaç gün sonra, su alıp şişecek ve yine eskisi gibi canlı görünücektir. Susuzluk, stres veya benzer sebepten uyku dönemine girmiş kaktüsünüzü azar azar sulayarak hayata döndürebilirsiniz. Küçülerek zayıf düşmüş kaktüsü aniden sularsanız çürüyecektir. Başta da demiştik ya, kaktüsler dayanıklı bitkilerdir. Lütfen kaktüsünüzü fazla kurcalamayın. Sabırlı bir yaklaşımla her sorunun üstesinden gelebilirsiniz.  Aşağıdaki kraliçeler hizmetten memnun kalmış ki, çiçek açmışlar.

Yazımıza burada keselim. Siz bunları sindirdikten sonra, başka makaleler ekleyerek, konuyu irdelemeye devam edeceğiz. Sizden ricam siteye kayıt yaparak üye olup, merak ettiklerinizi bize sormanız. Mesleki bilgim, deneyimlerim ve yeteneklerim ışığında, elimden geldiğince siz değerli okuyucularımızı bilgilendirmeye çalışacağım. Başka makalelerde buluşuncaya kadar esen kalın…

Fasulye Doktoru

-Dipçe 1: Bir sonraki yazı “Kaktüs Üretimi” hakkında olacak. Tosuncuklar pıtrak gibi evinizi saracak.

-Dipçe 2: Ardından “Kaktüs Türleri” konusunu kaleme alarak, bu konuda derli toplu bir kaynak oluşturacağız ki; aldığınız yeni kaktüsün adı neymiş, derdi neymiş bilelim dimi.

İletişim:

fasulyedoktorum@gmail.com

objedergi@gmail.com

 

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu